مسعود فرهمندفر؛ غیاث الدین علیزاده
چکیده
واقعۀ 11 سپتامبر بهانه‌ای به دست نو‌‌‌‌‌‌امپریالیسم امریکایی داد تا زیر لوای جنگ علیه تروریسم، گفتمان اسلام هراسی را تبلیغ کند. این واقعه بر ادبیات هم تأثیر گذاشت و نویسندگان بسیاری بر آن شدند تا به «دیگری‌سازیِ» مسلمانان و در کل مردمان خاورمیانه در روایت‌های غربی پاسخ دهند. ...
بیشتر
واقعۀ 11 سپتامبر بهانه‌ای به دست نو‌‌‌‌‌‌امپریالیسم امریکایی داد تا زیر لوای جنگ علیه تروریسم، گفتمان اسلام هراسی را تبلیغ کند. این واقعه بر ادبیات هم تأثیر گذاشت و نویسندگان بسیاری بر آن شدند تا به «دیگری‌سازیِ» مسلمانان و در کل مردمان خاورمیانه در روایت‌های غربی پاسخ دهند. یکی از این نویسندگان محسن حمید‌ِ پاکستانی است که در رمان بنیادگرای ناراضی به‌طور مستقیم و صریح ما را با ابعاد اقتصادیِ بی‌عدالتی فرهنگی و بین‌المللی مواجه می‌سازد و از نقایص گفتمان جهانی‌شدن می‌گوید. این مقاله برساخته‌شدن سوژگی‌ِ چنگیز، شخصیت اصلی رمان، را در حکم یک بیگانه و «دیگری» پس از 11 سپتامبر بررسی می‌کند. بنیادگرای ناراضی رمانی است که خواننده را مجبور می‌سازد به دروغ‌های پنهان‌شده در پس مقوله‌های کلی و تمامیت‌‌بخش همچون «غرب/شرق» و «ما/آن‌ها» به‌دقت بیندیشد. محسن حمید نشان می‌دهد که نقشۀ فرهنگی جهان به طراحی دوباره نیاز دارد زیرا فرهنگ‌های ملی بر مبنای محدودسازی بیگانه استوار گشته‌اند، درحالی‌که فرهنگ‌‌ها برخاسته از رفتار و اعمال مردمان است و اصالتی ذاتی و ناب ندارند. این مقاله می‌کوشد مفاهیم پیوندخوردگی هویت و فضای سوم را، از رهگذر بررسی شخصیت چنگیز، بررسی کند.
