لیدا متین پارسا؛ نرگس منتخبی بخت ور
چکیده
بررسی روانشناختی-فرهنگیِ حملۀ یازده سپتامبر و ترومای مرتبط با آن که در رمانِ شنبه اثر ایان مک ایوان 1 انعکاس یافته است، ساختارهای دستکاری‌شدۀ شناخت و هویت فرهنگی را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که راویان غیر‌موثق در این روایت چگونه با دستکاری شناختیِ حادثۀ یازده سپتامبر ترومایی اجتماعی-فرهنگی را می‌سازند و از این طریق باعث ...
بیشتر
بررسی روانشناختی-فرهنگیِ حملۀ یازده سپتامبر و ترومای مرتبط با آن که در رمانِ شنبه اثر ایان مک ایوان 1 انعکاس یافته است، ساختارهای دستکاری‌شدۀ شناخت و هویت فرهنگی را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که راویان غیر‌موثق در این روایت چگونه با دستکاری شناختیِ حادثۀ یازده سپتامبر ترومایی اجتماعی-فرهنگی را می‌سازند و از این طریق باعث ایجاد ناسازگاری شناختی می‌شوند. روایت راوی و شخصیت‌ها در این رمان از حادثۀ یازده سپتامبر خلائی را می نمایاند که فستینگر آن را ناسازگاری شناختی می‌نامد، یعنی شرایطی که در آن فرد متوجه می‌شود بین باورها و رفتارهایش ناسازگاری وجود دارد. اما، مردم ذاتا خواهان سازگاری هستند، بنابراین تحریک می‌شوند تا ناسازگاری بین آنچه در واقع رخ داده و آنچه دستکاری شده است را کاهش دهند. گرچه راویان در این روایت به صورت نمادین نقش بازگوئی تاریخ را ایفا می‌کنند تا یازده سپتامبر را انعکاس دهند، اعتبار یا عدم اعتبار آنچه روایت می‌کنند باید از نظر اجتماعی-فرهنگی بررسی شود. طبق نظریۀ «ناسازگاری شناختیِ» فستینگر و ایدۀ «جهش‌های شناختیِ بسیار بزرگ » که الن اویانگ مطرح می‌کند، شناخت در افراد تغییر می‌کند و خود را با محیط‌های اجتماعی-فرهنگی و رویدادها وفق می‌دهد. از این رو هر روایتی مستعدِ ذهن‌گرایی است. در نتیجه، دستکاری شناختی باعثِ معناسازی می‌شود و روایت‌هایی را که از تروماهای فرهنگی ساخته می‌شود غیر قابل اعتماد می‌سازد. بنابراین، بازنمود زیبا‌شناختی‌ای که مک ایوان از ترومای یازده سپتامبر ارائه می‌کند نسخه‌ای غیر قابل اعتماد از ترومایی فرهنگی پیش روی خواننده قرار می‌دهد که نشان می‌دهد به علتِ دستکاری‌های شناختی نمی‌توان به درستی مزر بین حقیقت و سازه‌های تروماتیک را از هم تشخیص داد.
