سبک آذربایجان و شعر متافیزیک شطرنج در شعر خاقانی و آبراهم کولی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

مقاله حاضر بر آن است تا با بررسی عبارات و استعارات مرتبط با شطرنج و دشواریهای برخواسته از آن در شعر خاقانی شروانی، شاعر بزرگ سبک آذربایجانی قرن ششم هجری، و آبراهام کولی شاعر برجسته مکتب شعری متافیزیک قرن هفدهم میلادی انگلستان نشان دهد که این دو با وجود فاصله مکانی و زمانی بسیاراز یکدیگر در واقع از تمهیدات فکری و شعری مشابهی در ارائه ایده های خود بهره می جستند و با استفاده از استعارات دور از ذهن به ویژه در رابطه با شطرنج به آن چه جامه عمل می پوشانند که ساموئل جانسون، شاعر و منتقد بزرگ قرن هجدهم انگلستان آن را با بیانی مذمت آلود "به یوق در آوردن ناساز ترین عقاید با جبر و زور" می خواند و تی. اس. الیوت، یکی از بزرگترین شعرای مدرنیست معاصر انگلستان و احیا کننده تفکر شعر متافیزیک در قرن بیستم، با خشنودی از آن  به "تلفیق فکر و احساس" یاد می کند. نتیجه کارهر دو شاعر نوعی از شعر است که فکر را به شدت چالش می کشد و احساسات را عمیقا در بر می گیرد. مقاله در بررسی موضوع از مفاهیم الیوتی "یکپارچگی شعور" و "همبسته عینی" و همین طور بررسی مفهومی سبک آذربایجانی شعر و شعر متافیزیک در بافت تاریخی آن بهره می برد.

عنوان مقاله [English]

The Azerbaijani Style Metaphysical Poetry: Chess in the Poetry of Khāqāni and Abraham Cowley

نویسنده [English]

  • Kamran Ahmadgoli
Kharazmi University, Tehran
چکیده [English]

This article tries to deal with chess-related expressions and metaphors and their complexities in the poetry of the renowned the twelfth-century Azerbaijani-style poet Khāqāni and the seventeenth-century Metaphysical poet Abraham Cowley. Based on such concepts as T. S. Eliot’s ‘unification of sensibility’ and ‘objective correlative’ and a comparative conceptual analysis of the Azerbaijani-style and metaphysical poetry in their historical context, it is shown that the two poets, though far removed in time, enjoyed the same intellectual and poetical strategies in presenting their ideas and would employ abstruse chess conceits in an attempt to act upon what the eighteenth-century English critic Samuel Johnson depreciatively calls ‘the most heterogeneous ideas yoked by violence together’ and what the modernist poet T. S. Eliot would appreciate as 'a fusion of thought and feeling'. The result is a kind of poetry in both poets which is intellectually challenging and emotionally engaging.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abraham Cowley – Khāqāni
  • Azerbaijani Style
  • Metaphysical Poetry – Chess
  • unification of sensibility
  • objective correlative

مراجع

  1. استعلامی، محمد. نقد و شرح قصاید خاقانی بر اساس تقریرات استاد بدیع الزمان فروزانفر. جلد اول و دوم. چاپ 2. تهران، انتشارات زوار. 1390.
  2. اسکویی، نرگس. «« جادو خیالی» های شاعران سبک آذربایجانی». فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). ص 42-25. سال ششم. شماره اول. 1392.
  3. بامدادی، بهروز. «سبک آذربایجانی در شعر فارسی». نشریه متن پژوهی ادبی. شماره 17. ص 102-84. 1382
  4. زرین کوب، عبد الحسین. تاریخ مردم ایران. جلد اول. چاپ 5. تهران، مؤسسه انشارات امیر کبیر. 1377
  5. ____________________ شعر بی دروغ، شعر بی نقاب، بحث در فنون شاعری، سبک و نقد شعر فارسی با ملاحظات تطبیقی و انتقادی راجع شعر قدیم و امروز. ویراست سوم. چاپ 10. تهران، انتشارات علمی. 1388.
  6. شفیعی کدکنی، محمد رضا. «نکته های نو یافته درباره خاقانی». نشریه پژوهش های فلسفی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شماره 185. ص 6-1. 1381
  7. شمیسا، سیروس. سبک شناسی شعر. ویراست دوم. چاپ 6. تهران، نشر میترا. 1393
  8. شهیدی، جعفر. «ادبیات فنی و تعهد ما در مقابل آن». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره 97 و 98. ص94-74. 1356
  9. طاهری خسرو شاهی، محمد. «سبک آذربایجانی و شعر فارسی». پژوهشنامه علوم اجتماعی، گروه پژوهش های فرهنگی اجتماعی. شماره 35. ص 174-151. 1388
  10. فروزانفر، بدیع الزمان. سخن و سخنوران. چاپ 1. تهران، انتشارات زوار. 1387.
  11. کزازی، میر جلال الدین. دیوان خاقانی، جلد اول و دوم. چاپ 3. تهران، نشر مرکز. 1393
  12. ___________________ رخسار صبح، چاپ 3. تهران، نشر مرکز. 1374
  13. ___________________ گزارش دشواری های خاقانی. چاپ 8. تهران، نشر مرکز. 1392
  14. مهدی پور، محمد. «نقدی بر مضامین شعر خاقانی». فصلنامه/پژوهشنامه علامه. دوره اول. شماره 2. ص 290-279. 1381
  15. واثق عباسی، عبدالله. «نگاهی به شعر خاقانی». پژوهشنامه ادب غنایی. شماره 5. ص164-143. 1384
  16. Aden, John M. The Critical Opinions of John Dryden, a Dictionary. Vanderbilt University Press. 1963.
  17. Brouwer, Joel. “John Donne: “A Valediction: of Weeping” Reality and representation mix in this classic poem.” Poetry Foundation Website. Accessed: 01.09.2015. http://www.poetryfoundation.org/learning/poem/173388#guide
  18. Donne, John. The Complete Poems of John Donne. Ed. Robin Robbins. Edinburgh: Pearson Education Limited. 2010
  19. Eliot, Thomas Stearns. Selected Prose by T.S. Eliot. Ed. Frank Kermode. New York: Farrar, Strauss and Giroux. 1975.
  20. Grierson, Herbert J. C. Metaphysical Lyrics and Poems of the Seventeenth Century, from Donne to Butler. London: Oxford University Press. 1952.
  21. Hunt, Clay. Donne’s Poetry: Essays in Literary Analysis. Reprint. Archon Books. 1969
  22. Johnson, Samuel. The Lives of the Poets. Ed. Roger Longsdale. New York: Oxford University Press. 2009.
  23. Nethercot, Arthur H. “The Relation of Cowley’s “Pindarics” to Pindar’s Odes”. Modern Philology, Vol. 19, No. 1 (Aug., 1921), pp. 107-109. The University of Chicago Press. http://www.jstor.org/stable/433764
  24. Revard, Stella P. “Cowley's "Pindarique Odes" and the Politics of the Inter-regnum”. Criticism, Vol. 35, No. 3, THE POLITICS OF LITERATURE IN EARLY MODERN ENGLISH CULTURE (summer, 1993), pp. 391-418
  25. Sheehy, Stella P. Abraham Cowley, the Transitional Poet. Master’s Thesis. Loyola University Chicago. 1938. http://ecommons.luc.edu/luc_theses/365.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار