مرگ سیاست و تنسوژهی دیاسپوریک: از آنتیگونهی سوفوکلس تا آتش خانگیِ کامیلا شمسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد تهران مرکز

2 دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در تعاریف جدید قدرت و حاکمیت، با شبکه‌ی پیچیده‌ای از روابط و تعاملات قدرت روبه‌رو ‌می‌شویم که از پایین‌ترین سطوح زیستی نشأت می‌گیرند. این مقاله بر آن است تا با مطالعه‌ی ادبیات تن‌بنیاد از آنتیگونهی سوفوکلس تا امروز، بازنمون تعارضِ تن‌سوژه‌ی دیاسپوریک با سیاست‌های زیستیِ حاکمیت را در اقتباسی معاصر واکاوی کند. مفهوم سوژه‌ی ‌بدنمند که وامدار مباحث پدیدارشناختی موریس مرلوپونتی است، در پیوند با نظریه‌ی زیست‌قدرتِ میشل فوکو، حیات برهنه و زیست‌سیاستِ جورجو آگامبن و مفهوم مرگ‌سیاستِ آشیل امبمبه ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است. مروری تطبیقی بر آنتیگونه‌ی سوفوکلس و آتش خانگیِ کامیلا شمسی نشان می‌دهد که در دوران پسااستعمار، مرگ‌سیاست به شکلی دیگر باقی است و حیات و ممات مهاجران، این تن‌سوژه‌های دیاسپوریک، را تحت کنترل دارد. اما آیا سوژه‌ی دیاسپوریک همواره تسلیم این سیاست‌ها می‌شود؟ همان‌طور که در آنتیگونه، برادرِ یاغی دو کالبدِ زیستی و سیاسی دارد و بعد از مرگ هم به چالش حکومت ادامه می‌دهد، در آتش خانگی نیز تن‌سوژه‌ی دیاسپوریک در دو لایه‌ی زیستی و سیاسی معنا می‌یابد. او نخست با پیوستن به داعش مقابل قانونِ حاکم قرار می‌گیرد و به نمادی از بدنه‌ی قدرت معارض تبدیل می‌شود، اما بعد از مرگ در پی احقاق حق تدفین خود در وطنی که او را خائن و دشمن مردم می‌نامد، مصرانه سیاست‌های قدرت مسلط را به چالش می‌کشد. در آتش خانگی لجستیکِ جسد، اصلِ خاک، مسأله‌ی وطن، و سیاست‌های دوگانه‌ی زیست/مرگ در حق نسل دوم مهاجران مفاهیمی بدیع‌اند که این اقتباس را به زبرمتنی قابل تأمل بدل کرده‌اند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Necropolitics and the Diasporic Subject: From Sophocles’s Antigone to Kamila Shamsie’s Home Fire

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Doosti 1
  • Amir Ali Nojoumian 2
1 Islamic Azad University, Central Tehran Branch
2 Associate Professor of Shahid Beheshti University
چکیده [English]

This paper examines Kamila Shamsie’s Home Fire (2017) as a faithful transposition of Sophocles’s Antigone into a contemporary novel that addresses the diasporic subject’s encounter with sovereign politics of life and death in the post-9/11 backlash against Muslims. A survey of the notion of the embodied subject as set in the complex network of power relations and biopolitics in the diaspora space where new forms of bio- and necro- power (as expounded by Postcolonial thinker Achille Mbembe) are at work towards enforcing subjugation of diasporic bodies forcefully synthesises with the question of belonging, the right to soil, and post-mortem identity in Shamsie’s Home Fire. For Aneeka Pasha and other British diasporics, burial of British citizens by birth in the British soil is a natural and legal right, whereas to the representatives of the Islamophobic State, the diasporic subject’s rights to soil is as evanescent as their liminal identities. Just like Polyneices in Antigone, the dead body of Parvaiz – a remorseful ISIS member seeking a way back home to rest in peace – functions beyond the biological borders of his body and proves to challenge the body politic of the state and question their necropolitical decisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • necropolitics
  • Islamophobia
  • post-9/11 fiction
  • Muslim diaspora
  • Home Fire
  • Kamila Shamsie
  • Antigone

مراجع

  1. - آذرکمند، فرزاد، و محمدعلی توانا. « شکل- زندگی در اندیشة جورجو آگامبن: بازخوانی و نقد کتاب اجتماع آینده.» پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 16.14 (مهر و آبان 1395): 1-24.
  2. - احمدزاده، شیده. مهاجرت در ادبیات و هنر. تهران: سخن، 1391.
  3. - بهمنپور، بهاره، و امیرعلی نجومیان. «روایتی شبحزده: بازنمایی روانزخم مهاجرت در سهگانه «هما و کاشیک» از مجموعه داستانی خاک غریب اثر جومپا لاهیری.» فصلنامه علمی-پژوهشی نقد زبان و ادبیات خارجی 14.19 (پاییز و زمستان 1396): 77-97.
  4. - درزینژاد، انسیه، و لیلا برادران جمیلی. «فاعلیت اجراگرایانه زن مسلمان در گفتمان دیاسپورایی لیلا ابوالعلا.» فصلنامه علمی-پژوهشی نقد زبان و ادبیات خارجی 14.18 (بهار و تابستان 1396): 59-85.
  5. - درزینژاد، انسیه، و لیلا برادران جمیلی. «وطن بهمثابه فضایی ترامکانی در گفتمان دیاسپورایی مهجا کهف.» فصلنامه علمی-پژوهشی نقد زبان و ادبیات خارجی 14.19 (پاییز و زمستان 1396): 169-185.
  6. - سوفوکلس. آنتیگونه. ترجمه نجف دریابندری. تهران: نشر آگه، ویراست دوم، 1393.
  7. - شکری، محمد. «هوسرل، مرلوپونتی و مفهوم تن.» فصلنامه علمی-پژوهشی حکمت و فلسفه 8.2 )تابستان 1391): 41-56.
  8. - صادقی، امیرحسین، و فریده پورگیو. «امت اسلامی، جایگزینی برای جامعه مهاجران (دیاسپورا) در رمان مناره.» فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش ادبیات معاصر جهان 20.1 (بهار و تابستان 1394): 163-179.
  9. - قویمی، مهوش، و مریم ساسان. «هویت بر اثر مهاجرت در متن آثار میلان کوندرا.» فصلنامه علمی-پژوهشی نقد زبان و ادبیات خارجی 8.12 (بهار و تابستان 1393): 195-209.
  10. - Agamben, Georgio. Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life. trans. Heller-Roazen. California: Stanford University Press, 1998.
  11. - Ahmed, Rehana. Writing British Muslims: Religion, Class and Multiculturalism. Manchester: Manchester University Press, 2015.
  12. - Ather, Anisa. Why Are British Muslims Writing? Interviews with Three British Muslim Memoir Writers. Diss. Cardiff University, 2013.
  13. - Bloom, Harold. The Anxiety of Influence: A Theory of Poetry. New York: Oxford University Press, 1973.
  14. - Brah, Avtar. Cartographies of Diaspora. London & New York: Routledge, 1996.
  15. - Chakkour, Soukaina. Speaking near Necropolitics: Sovereignty, Geopolitics of Death and Sexual Difference. Diss. Utrecht University, 2015.
  16. - Chambers, Claire. British Muslim Fictions: Interview with Contemporary Writers. London: Palgrave Macmillan, 2011.
  17. - Foucault, Michel. Society Must Be Defended. Trans. David Macey. New York: Picador, 2003.
  18. - Galtung, Johan et al. “The Muslim Diaspora in Europe and the USA,” Transcend International. Transcend, 2012. www.transcend.org/tri/downloads/MuslimDiaspora.pdf.
  19. - Genette, Gerard. Palimpstests: Literature in the Second Degree. Translated by Channa Newman. Lincoln: University of Nebraska Press, 1997.
  20. - Lyotard, Jean-Francois. The Postmodern Condition: A Report on Knowledge. Minneapolis: The University of Minnesota Press, 1984.
  21. - Malak, Amin. Muslim Narratives and the Discourse of English. New York: State University of New York Press, 2005.
  22. - Mbembe, Achilles. “Necropolitics,” tr. Libby Meintjes. Racismandnationalconsciousnessresources.com, 2003. http://racismandnationalconsciousnessresources.files.wordpress.com/2008/11/achille- mbembe-necropolitics.pdf.
  23. - Mbembe, Achilles. On the Postcolony. Berkeley: University of California Press, 2001.
  24. - Mendelsohn, Daniel. “Unburied: Tamerlan Tsarnaev and the Lessons of Greek Tragedy,” The New Yorker 14 May 2013. https://www.newyorker.com/books/page-turner/unburied-tamerlan-tsarnaev-and-the-lessons-of-greek-tragedy.
  25. - Romanyshyn, Robert. Technology as Symptom and Dream. London: Routledge, 1989.
  26. - Rosivach, Vincent J. “On Creon, Antigone, and not Burying the Dead,” Rheinisches Museum für Philologie 126, 1983, 193-211.
  27. - Santesso, Esra Mirze and James E. McClung (ed). Islam and Postcolonial Discourse. London: Routledge, 2017.
  28. - Shamsie, Kamila. Home Fire. New York: Riverhead Books, 2017.
  29. - Shamsie, Kamila. Offence: The Muslim Case. Greenford: Seagull Books, 2009.
  30. - Slattery, Dennis Patrick. “Of Corpses and Kings: Antigone and the Body Politic,” Lit: Literature Interpretation Theory, vol. 5, no. 2, 1994, pp. 155-167, DOI: 10.1080/10436929408580134.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار