از پرهیز تا رویارویی با خیره نگری و امر واقع: خوانشی لکانی از ”فیلم“ اثر بکت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 استاد دانشگاه شهید بهشتی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

در صحنه‌ی ادبیات و هنر معاصر، نام سموئل بارکلی بکت همواره تداعی‌گر شاهکارهای بی‌‌بدیلی در عرصه‌ی داستان و ادبیات نمایشی است: با این وجود، دریافت جایگاه حقیقی این نویسنده و فضای آثارش بدون بررسی”فیلم،“ تنها فیلم‌نامه‌ی سینمایی او، میسر نخواهد بود. این مقاله خوانشی است روانکاوانه از ”فیلم“ که در چارچوب نظری ژک لکان و در پرتو مفاهیم کلیدی این حوزه صورت می‌گیرد. پژوهش حاضر مؤید جداگشت دو مفهوم چشم و خیره‌نگری در نظریه‌ی لکان و ”فیلم“ است: انگاشت چشم در این آثار در رابطه ای تنگاتنگ با خودآگاه، ذهنیت، فرد-بودگی و بازنمایی است؛ حال آن‌که، مفهوم خیره‌نگری با ناخودآگاه، مطلوب کوچک و تصویر ارتباطی ناگسستنی دارد.  انگاشت خیره‌نگری در ”فیلم،“ در سه لایه‌ی معنایی متفاوت تجسم می‌یابد: 1- خیره‌نگری در مفهوم ابژه‌ی مفقود، 2- خیره‌نگری در مفهوم ابژه‌ی جایگزین و 3- خیره‌نگری در مفهوم حس عدم تعلق، بیگانگی و یا تقلیل‌یافتگی. علاوه‌براین، تحلیل ”فیلم“ در پرتو نظریات روانکاوانه‌ی لکان نشانگر آن است که پرهیز شخصیت اصلی فیلم از نگاه خیره‌نگر دیگری کوچک و دیگری بزرگ، از یک‌سو، و گریز او از هنجارهای نظارت‌گر و گفتمان‌های غالب ایدئولوژیک، از سوی دیگر، به‌واسطه‌ی رویارویی غیرمترقبه‌ی او با امر واقع است که به‌صورت اختلالی در ساحت نمادین نمود می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

From the Negation to the Realization of the Gaze and the Real: A Lacanian Reading of “Film” by Samuel Beckett

نویسنده [English]

  • Shohreh Chavoshian 1
1 Faculty Member of the English Language and Literature Department -Islamic Azad Uiversity North Tehran Branch
2
چکیده [English]

Though Beckett’s name is closely associated with fiction and drama in the world of contemporary art and literature, a thorough understanding of his oeuvre seems impossible without the study of “Film,” the only film script he has ever written. The present research is a psychoanalytical study of “Film” within the critical framework of Lacanian theory. The study illustrates that both Lacan, in his theory, and Beckett, in his “Film,” differentiate between the concept of the eye and the concept of the gaze: in both masters, the eye stands in close relation to the consciousness, the subjectivity, and the representation; whereas, the gaze bears a close relation to the unconscious, the Object Petit a and the image. The concept of gaze occupies some different positions in Lacanian theory, corresponding to the different definitions the critic provides for his notoriously elusive notion of the Object Petit a: 1. the gaze as the lost object; 2. the gaze as the substitute object; and 3. the gaze as the feeling of strangeness, separation, captivation and lack of self-mastery. The present research, moreover, suggests that the subject’s avoidance of the gaze of the Other/other, on the one hand, and his attempt to escape from the dominant ideological discourses and regulatory norms, on the other hand, take place at the very crucial and unexpected moment of his short encounter with the Real, which is marked as a pathological symptom in the realm of the Symbolic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samuel Beckett
  • "Film"- Jacques Lacan_ The Gaze _ The Real

مراجع

  1. - احمدزاده، شیده و سارا نازک‌دست. ”در انتظار گودو و خلأ کوگیتو. “ نقد زبان و ادبیات خارجی. 5، 2 (بهار و تابستان 1392):19-1.
  2. - جانستون، آدریان. دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد: ژاک لکان. ترجمه همین برین. تهران: انتشارات ققنوس، 1394.
  3. - طهماسبی، کیوان. ” «خلأ » بازنمایی در مطالعات بکت با بررسی نمونه‌وار تفسیر دیوید لاج بر پینگ. “ نقد زبان و ادبیات خارجی. 9، 13 (پاییز و زمستان 1393): 113-95.
  4. - هومر، شون. ژاک لاکان. ترجمه محمدعلی جعفری و سید محمدابراهیم طاهائی. تهران: انتشارات ققنوس، 1388.
  5. - Beckett, Samuel. “Film. ” The Complete Dramatic Works: And Other Short Dramatic Pieces. London: Faber and Faber, 1986. 232-243.
  6. - Boulter, Jonathan. Samuel Beckett: A Guide for the Perplexed. London: Continuum, 2008.
  7. - Chanter, Tina. Gender: Key Concepts in Philosophy. London: Continuum, 2006.
  8. - Henning, Sylvie Debevec. “Samuel Beckett's Film and La Derniere Bande: Intratextual and Intertextual Doubles.” Symposium: A Quarterly Journal In Modern Literatures 35, 2 (1981): 131-153.
  9. - Lacan, Jacques. Écrits: The First Complete Edition in English. Transls. Bruce Fink, Héloïse Fink and Russell Grigg. New York: W.W.Norton & Co, 2005.
  10. ----. “Of the Gaze as Objet Petit a.” The Seminar Book XI.1964.138-147.
  11. ----. The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis. Ed. Jacques-Alain Miller. Transl. Alan Sheridan. New York: W.W.Norton & Co, 1998.
  12. ----. “The Line and Light. ” The Seminar Book XI: The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis. Ed. Jacques-Alain Miller. Transl. Alan Sheridan. New York: W.W.Norton & Co, 1998. 91-104.
  13. ----. “What Is a Picture?” The Seminar Book XI: The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis. Ed. Jacques-Alain Miller. Transl. Alan Sheridan. New York: W.W.Norton & Co, 1998. 105-119.
  14. - Leitch, Vincent B. et al. The Norton Anthology of Theory and Criticism. New York: Norton & Company, Inc., 2001.
  15. - Ma, Yuanlong. “Lacan on Gaze.” International Journal of Humanities and Social Science 5, 10 (October 2015): 125–137.
  16. - Perlmutter, Ruth. “Beckett's ‘Film’ and Beckett and Film.” Journal of Modern Literature 6, 1 (February 1977): 83–94.
  17. - Schneider, Alan. “On Directing Samuel Beckett’s Film.” ubu.com. Feb.1969. Web. 2016.
  18. < http://www.ubu.com/papers/beckett_schneider.html>
  19. - Scott, Maria. “Deciphering the Gaze in Lacan's ‘Of the Gaze as Objet Petit a. ’” The DS Project: Image, Text, Space/Place, 1830-2015. Web. 2015.
  20. - Van Wert, William F. “‘To Be Is to Be Perceived’. Time and Point of View in Samuel Beckett's FILM.” Literature Film Quarterly 8, 2 (April 1980): 133-140.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار