تحلیل محتوای کتاب‌ درسی آموزش دستور زبان انگلیسی از منظر فرهنگ و جایگاه زبان انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در دنیای امـروز که ضرورت دانستن زبان انگلیسی برای انجام تعاملات بین فرهنگی امری غیرقابل انکار است، آموزش و یادگیری زبان انگلیسی باید همـراه بـا درنظر گرفتن ارزش­هـای فرهنگ خودی باشد که در سایۀ توجه بیشتر به هویت ملی و فرهنگی زبان­آموزان امکان پذیر است. از آنجایی که در فرآیند یادگیری زبان انگلیسی، بخش عظیمی از مفاهیم  و الگوهای فرهنگی نیز به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه به زبان­آموزان منتقل می­شوند، نباید از توجه به تأثیر انتقال اطلاعات میان­فرهنگی بر نگرش و هویت فراگیران غافل شد. با توجه به جایگاه کنونی زبان انگلیسی به عنوان زبان بین­المللی، انتظار می­رود که منابع درسی تدوین شده نیز بتوانند چندفرهنگی بودن و تهی بودن این زبان از ارزش­های فرهنگی کشورهای انگلیسی­زبان را منعکس کنند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان به کارگیری فرهنگ­های غیر بومی در کتاب­های آموزشی زبان انگلیسی در رابطه با جایگاه زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی است. بدین منظور، مدل فرهنگی یواِن (2011) که شامل چهار مؤلفۀ محصولات، اعمال، نگرش­ها و اشخاص است مورد استفاده قرار گرفت و میزان وقوع هر یک از این مؤلفه­های فرهنگی در کتاب دستورزبان Communicate What You Mean: A Concise Advanced Grammar، که کاربرد گسترده بین­المللی در حوزۀ آموزش زبان انگلیسی به غیر انگلیسی­زبانان در مقطع دانشگاهی دارد، مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ها به وضوح نشان دادند که این کتاب به ارزش­های فرهنگی بومی کشورهای انگلیسی­زبان ارجحیت داده و از توجه به ارزش­های فرهنگی سایر ملل غافل مانده است. این امر حاکی از وجود گرایش­ها و تعصب­های یک سویعه­ای است که ریشه در فرهنگ غرب دارند و نشان می­دهند که زبان انگلیسی،علی رغم جایگاه کنونی خود به عنوان یک زبان بین­المللی، هم چنان در حال ترویج یک جانبۀ نگرش­ها و عقیده­های غربی به زبان­آموزان سراسر جهان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ارزیابی کتاب‌های آموزش زبان از منظر فرهنگ و جایگاه زبان انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی

نویسندگان [English]

  • Sasan Baleghizadeh
  • سلماز آقازاده
Shahid Beheshti University
چکیده [English]

در دنیای امـروز که ضرورت دانستن زبان انگلیسی برای انجام تعاملات بین فرهنگی امری غیرقابل انکار است، آموزش و یادگیری زبان انگلیسی باید همـراه بـا درنظر گرفتن ارزش­هـای فرهنگ خودی باشد که در سایۀ توجه بیشتر به هویت ملی و فرهنگی زبان­آموزان امکان پذیر است. از آنجایی که در فرآیند یادگیری زبان انگلیسی، بخش عظیمی از مفاهیم  و الگوهای فرهنگی نیز به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه به زبان­آموزان منتقل می­شوند، نباید از توجه به تأثیر انتقال اطلاعات میان­فرهنگی بر نگرش و هویت فراگیران غافل شد. با توجه به جایگاه کنونی زبان انگلیسی به عنوان زبان بین­المللی، انتظار می­رود که منابع درسی تدوین شده نیز بتوانند چندفرهنگی بودن و تهی بودن این زبان از ارزش­های فرهنگی کشورهای انگلیسی­زبان را منعکس کنند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان به کارگیری فرهنگ­های غیر بومی در کتاب­های آموزشی زبان انگلیسی در رابطه با جایگاه زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی است. بدین منظور، مدل فرهنگی یواِن (2011) که شامل چهار مؤلفۀ محصولات، اعمال، نگرش­ها و اشخاص است مورد استفاده قرار گرفت و میزان وقوع هر یک از این مؤلفه­های فرهنگی در کتاب دستورزبان Communicate What You Mean: A Concise Advanced Grammar، که کاربرد گسترده بین­المللی در حوزۀ آموزش زبان انگلیسی به غیر انگلیسی­زبانان در مقطع دانشگاهی دارد، مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ها به وضوح نشان دادند که این کتاب به ارزش­های فرهنگی بومی کشورهای انگلیسی­زبان ارجحیت داده و از توجه به ارزش­های فرهنگی سایر ملل غافل مانده است. این امر حاکی از وجود گرایش­ها و تعصب­های یک سویعه­ای است که ریشه در فرهنگ غرب دارند و نشان می­دهند که زبان انگلیسی،علی رغم جایگاه کنونی خود به عنوان یک زبان بین­المللی، هم چنان در حال ترویج یک جانبۀ نگرش­ها و عقیده­های غربی به زبان­آموزان سراسر جهان است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • انگلیسی به عنوان زبان بین المللی
  • فرهنگ بومی
  • فرهنگ غیر بومی
  • مدل فرهنگی یواِن
  • آموزش زبان انگلیسی
  1. بحرینی، نسرین (1392). تحلیل ارزشهای فرهنگی در کتابهای آموزش زبان انگلیسی. راهبرد فرهنگ. 22. 163-182.
  2. برادران جمیلی، لیلا (1394). ادوارد سعید: شرق، شرق شناسی و امپریالیسم فرهنگی. نقد زبان و ادبیات خارجی. 11 (15)، 1-17.
  3. رضایی، سعید و لطیفی، اشکان (1394). بررسی و نقد مولفه های فرهنگی و هویتی کتاب انگلیسی دوره اول متوسط (هفتم). پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، 15 (3)، 39-52.
  4. زارعی، غلامرضا، خالصی، محمود، پورقاسمیان، حسین (1397). جهت داری فرهنگی زبان انگلیسی در فرایند جهانی شدن: بررسی و تحلیل محتوای کتاب های اموزشی اینترچنج. فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه الزهرا. 10 (29)، 151-176.
  5. طاهری، پریسا، الهی شیروان، مجید، قنسولی، بهزاد و صفار مقدم، احمد (1394). بررسی آشنایی مدرسان زبان انگلیسی با فرهنگ خارجی از منظر توانش بین فرهنگی. فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه. 2، 77-92.
  6. مرادی، مریم و رحمانی، مرضیه (1395). بررسی رابطه متقابل زبان و فرهنگ با استفاده از فرضیه نسبیت زبان شناختی. نقد زبان و ادبیات خارجی. 12 (16)، 237-258.
  7. ناجی میدانی، الهام، پیش‌قدم، رضا، غضنفری، محمد (1393). نقش فرهنگ بومی در کلاس‌های زبان انگلیسی: مقایسه سه دیدگاه متفاوت. فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه. 47 (4)، 91-105.
  8. Abdollahzadeh, E., & Baniasad, S. (2010). Ideologies in the Imported English Textbooks: EFL learners and Teachers’ Awareness and Attitude. Journal of English Language Teaching and Learning, 2(217), 1-17.
  9. Adaskou, K., D., & Fahsi, B. (1990). Design decisions on the cultural content of a course for Morocco. ELT Journal, 44 (1), 3-10.
  10. Aliakbari, M. (2004). The place of culture in the Iranian ELT textbooks in high school level. The Linguistic Journal, 1, 1-14.
  11. Alpetkin, C. (2002). Towards intercultural communicative competence in ELT. ELTJournal, 56(1): 57–64.
  12. Amini, M., & Birjandi, P. (2012). Gender Bias in the Iranian High School EFL Textbooks. English Language Teaching, 5(2), 134-147.
  13. Ansary, H., & Babaii, E. (2003). Subliminal sexism in current ESL/EFL textbooks. Asian EFL journal, 5(1), 1-15.
  14. Asgari, A. (2011). The compatibility of cultural value in Iranian EFL textbooks. Journal of language teaching and research, 2(4), 887-894.
  15. Bousquet, G., and Pessin, A. (2003). Culture and identity in postwar France. In Hewitt, N. (ed.), The Cambridge Companion to Modern French Culture. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 41–60.
  16. Byram, M. (1997). Teaching and Assessing Intercultural Communicative
  17. Competence. Clevedon: Multilingual Matters.
  18. Canagarajah, S. (2007). Lingua franca English, multilingual communities, and language acquisition. The modern language journal, 91, 923-939.
  19. Cotazzi, M. & Jin, L. (1999). Cultural mirrors materials and methods in the
  20. EFL classroom. In E. Hinkel (Ed.).Culture in second language teaching and learning (pp. 50-65). Cambridge: CUP.
  21. Forman, R. (2014). How local teachers respond to the culture and language of a global English as a foreign language textbook. Language, Culture and Curriculum, 27(1), 72-88.
  22. Kachru, B. B. (1983). Introduction: The other side of English. In The Other Tongue: English across cultures. Edited by Braj B. Kachru. Oxford: Pergamon Press, pp. 1-12.
  23. Khajavi, Y., & Abbasian, R. (2011). English language teaching, national identity and globalization in Iran: The case of public schools. International Journal of Humanities and Social Science, 1(10), 181-186.
  24. Kramsch, C. (1993). Context and Culture in Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.
  25. McKay, S. L. (2004). Teaching English as an international language: The role of culture in Asian contexts. The Journal of Asia TEFL, 1(1), 1-22.
  26. Meshkat, M. (2002). The Cultural Impact of EFL Books on Iranian Language learners. Unpublished PhD. Dissertation. University of Tehran.
  27. Messekher, H. (2014). Cultural representations in Algerian English textbooks. In International perspectives on materials in ELT (pp. 69-86). Palgrave Macmillan, London.
  28. Nunan, D. (1999). Second language teaching and learning. Boston, MA: Heinle & Heinle.
  29. Okan, Z. &Yildirim, R. (2007). The question of global English-language teaching: A Turkish perspective. Asian EFL Journal, 9(4), 54-66.
  30. Pennycook, A. (1994). The cultural politics of English as a second language. London: Longman.
  31. Phillipson, R. (1992). Linguistic imperialism. Oxford: Oxford University Press.
  32. Pillar, I. (2011). Intercultural Communication: A Critical Introduction. Great
  33. Britain: Edinburgh
  34. Smith, L. E. (1983). Readings in English as an international language. New York. Pergamon Press.
  35. Starkey, H. (1999). Foreign language teaching to adults: Implicit and explicit political education. Oxford Review of Education, 25(1-2), 155-169.
  36. Tahririan, M. H., & Sadri, E. (2013). Analysis of images in Iranian high school EFL course books. Iranian Journal of Applied Linguistics, 16(2), 137-160.
  37. Watson, J. (2010). Culture and the future of French studies. Contemporary French and Francophone Studies, 14(5): 477–484.
  38. Widdowson, H. G. (1998). Context, Community and Authentic Language. TESOL Quarterly, 32(4), 705-16
  39. Yuen, K. M. (2011). The representation of foreign cultures in English textbooks. ELT journal, 65(4), 458-466.
  40. Zacharias, N. T. (2003). A survey of tertiary teachers’ beliefs about English language teaching in Indonesia with regard to the role of English as a global language. Unpublished MA Thesis, Thailand University, Thailand.
  41. Zacharias, N. T. (2005). Teachers’ beliefs about internationally-published materials: A survey of tertiary English teachers in Indonesia. RELC journal, 36(1), 23-37.
  42. Zarei, G. R. (2011). Cultural effects of L2 learning: a case study of Iranian learners learning English. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2048-2053.