نقد زبان و ادبیات خارجی

روایت‌های ‌زیست محیطی: فلسفه‌ی برابری‌طلبانه و اکوسوفی در نفی انسان‌محوری در اورلاندوی ویرجینیا وولف

زیبا روشن ضمیر؛ لیلا برادران جمیلی؛ بهمن زرین جویی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 فروردین 1403

https://doi.org/10.48308/clls.2024.234821.1235

چکیده

بی‌تردید انسان همواره سعی در تثبیت جایگاه خود بر روی کره زمین داشته است. بسیاری از نویسندگان با آثار خود سعی در طرح این مسئله قابل مناقشه داشته‌اند، از جمله ویرجینیا وولف (1942-1882) نویسنده نوگرای بریتانیایی که با آثارش به جلب توجه خوانندگان خویش به محیط زیست و طبیعت و ارتقاء خرد بوم‌شناسی آن‌ها می‌پردازد. در رمان اورلاندو: یک سرگذشت ... بیشتر بی‌تردید انسان همواره سعی در تثبیت جایگاه خود بر روی کره زمین داشته است. بسیاری از نویسندگان با آثار خود سعی در طرح این مسئله قابل مناقشه داشته‌اند، از جمله ویرجینیا وولف (1942-1882) نویسنده نوگرای بریتانیایی که با آثارش به جلب توجه خوانندگان خویش به محیط زیست و طبیعت و ارتقاء خرد بوم‌شناسی آن‌ها می‌پردازد. در رمان اورلاندو: یک سرگذشت (1928) وولف با توسل به روایت‌های زیست‌محیطی با طرح فلسفه‌ی برابری‌طلبانه مسئله‌ی پرچالش انسان‌محوری را محکوم می‌کند. این تحقیق بر آن است تا با بررسی رمان اورلاندو وولف به تحلیل فلسفه‌ی برابری‌طلبی و محکومیت انسان‌محوری بپردازد. مقاله حاضر، جایگاه انسان را بر روی کره زمین زیر سئوال می‌برد و اثبات می‌کند که انسان‌ها باید سعی در ارتقاء خرد و آگاهی بوم‌شناسی خود کنند، که همان اکوسوفی است که توسط آرنه نایس (1912 ـ 2009) فیلسوف و منتقد بوم‌گرای نروژی مطرح شده است. فلسفه‌ی اکوسوفی جزءِ تئوری نقد بوم‌گرا محسوب می‌شود و درنتیجه آن انسان پی می‌برد که تمامی موجودات روی کره خاکی اعم از کوچکترین آن‌ها که با چشم غیرمسلح قابل رویت است، تا بزرگترین موجودات از حقوقی برابر برای دسترسی به امکانات برای ادامه حیات برخوردارند. بنابراین شخصیت اصلی داستان، اورلاندو به نکوهش اجداد خویش در پرسشگری در باب فلسفه‌ی برابری-طلبی می‌پردازد؛ و در واقع، وولف در پی‌اثبات این امر است که چگونه از طریق قدرت روایت زیست‌محیطی حقیقت را که گاهی کتمان شده و یا رنگ باخته است، احیاء کند.

آشوب و اثر پروانه‌ای در بازی تاج و تخت اثر جورج ریموند ریچارد مارتین

عطیه مومن زاده؛ بهمن زرین جویی

دوره 19، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 45-65

https://doi.org/10.52547/clls.19.29.45

چکیده

چکیده:بازی تاج و تخت نخستین کتاب از مجموعه نغمه‌ی یخ و آتش، اثر نویسنده آمریکایی جورج ریموند ریچارد مارتین، داستانی خیالی-حماسی است که در در قلمرو "وسترس" رخ می دهد. جریان اصلی داستان، حول محور کشمکش و جنگ برای تسلط به تاج و تخت سلطنت است که در این راستا داستان‌های دیگری از درون آن متولد می شوند. آنچه که پیرنگ داستان را متمایز می‌کند، ... بیشتر چکیده:بازی تاج و تخت نخستین کتاب از مجموعه نغمه‌ی یخ و آتش، اثر نویسنده آمریکایی جورج ریموند ریچارد مارتین، داستانی خیالی-حماسی است که در در قلمرو "وسترس" رخ می دهد. جریان اصلی داستان، حول محور کشمکش و جنگ برای تسلط به تاج و تخت سلطنت است که در این راستا داستان‌های دیگری از درون آن متولد می شوند. آنچه که پیرنگ داستان را متمایز می‌کند، وجود آشوب و هرج و مرج درنظام حکمرانی است که به دنبال رهبری یکپارچه بر این جهان بی‌نظم می‌باشد. این تحقیق با تمرکز بر اصول بنیادین آشوب و نظریات نانسی کاترین هیلز و ادوارد لورنز به دنبال ردیابی آشوب و بی‌نظمی و تحلیل آن‌ها در این اثر است تا نشان دهد نیروهای متعددی بر زمان و مکان و شخصیت‌ها حاکم هستند که جبر داستان را پیش‌بینی ناپذیر می‌کنند. در این مجموعه، مکان نظام پیچیده‌ای است که قوانین نظریه آشوب بر آن حکمفرما است. این تحقیق نیز "اثر پروانه‌ای" را در داستان بررسی می‌نماید و از آنجا که هر اتفاقی در تاریخ این نظام پیچیده تکرار می‌شود، نقش فراکتال‌ها به عنوان عنصر دیگری از عناصر آشوب مشخص می‌شود. در پایان، با توجه به اینکه این اثر از درون آشوب و بی‌نظمی‌ها متولد می‌شود، پژوهشگران با تحلیل این عناصر نشان می‌دهند که ساختارهای ذهنی و زبانی در این رمان مملو از هرج و مرج و بی‌نظمی است و نویسنده در تلاش است که از این بی‌نظمی‌ها، نظم بیافریند.

چیدمان روایی-تصویری بومیان آمریکا در داستان‌سرایی لزلی مارمون سیلکو

لیلا بابایی نیا؛ بهمن زرین جویی

دوره 17، شماره 25 ، بهمن 1399، ، صفحه 140-163

https://doi.org/10.52547/clls.17.25.140

چکیده

هدف این مقاله بررسی ساختار چندگانه داستانسرایی در داستان سرا (1981)[1] اثر لزلی مارمون سیلکو ( -1946) نویسنده سرخ پوست آمریکایی با استفاده از نظریات هیدن وایت[2]، سوزان زونتگ[3] و رولاند بارث[4] و ارائه خوانشی تاریخی-هنری است در خصوص نقش تصاویر درون عکسها که با فرهنگ، زندگی و تاریخ مردم لگونا پوئبلو[5] و روایتهای سیلکو در هم تنیده شدهاند. ... بیشتر هدف این مقاله بررسی ساختار چندگانه داستانسرایی در داستان سرا (1981)[1] اثر لزلی مارمون سیلکو ( -1946) نویسنده سرخ پوست آمریکایی با استفاده از نظریات هیدن وایت[2]، سوزان زونتگ[3] و رولاند بارث[4] و ارائه خوانشی تاریخی-هنری است در خصوص نقش تصاویر درون عکسها که با فرهنگ، زندگی و تاریخ مردم لگونا پوئبلو[5] و روایتهای سیلکو در هم تنیده شدهاند. به عبارت دیگر، ارتباط ساختاری و زیبایی شناختی بین عکاسی، حافظه جمعی و فردی، تاریخ و داستانسرایی مورد بررسی قرار میگیرد. سیلکو به کمک عکسهای لی مارمون[6] و با بهره گیری از روایتهای سنتی کهن همچون یک مورخ آنچه در زمانهای گذشته اتفاق افتاده است را در چیدمانی روایی به هم پیوند میزند. علاوه بر آن، با توجه به دیدگاه وایت که تاریخ را نوعی روایت در نظر میگیرد که نزدیکترین پیوند آن با ادبیات تخیلی است، میتوان به این نکته اشاره کرد که الگوهای تفسیری مورخین پل ارتباطی است که دو دنیای تاریخ و ادبیات را به هم نزدیک میکند. عکسها در این اثر بمثابه اسناد تصویری-تاریخی هستند که قالبی منسجم از تجربیات گذشته و رویدادها را در زمان و مکان مشخصی ثبت کردهاند، که همچون گفتمان و بقایای تاریخی وارد محدوده زمان میشوند. بنابراین، از منظر تاریخ نگاری مدرن، عکسها خود به رویدادی تاریخی تبدیل میشوند و بخشی از فرآیند رمزگشایی تاریخ یک قوم هستند. در نهایت، مقاله نشان میدهد که اثر سیلکو به مثابه ابزاری شناختی است که در آن روایت، تاریخ و عکس که به فعالیت حافظه وابسته و در عین حال شکلی از قصهگویی هستند به هم آمیخته شدهاند. فصل مشترک روایات سیلکو در کنار هنر عکاسی و تاریخنگاری عنصر روایت است که نوعی از ادبیات روایی چندگانه را خلق کرده و گفتمانی از تاریخ نگاری ادبی را به وجود آوردهاند؛ نوعی از تاریخ نگاری که جایگاه منحصر به فرد ادبیات را برای کاوش، حفظ و درک گذشته برجسته میکند.

گفتمانِ دیگرشدنِ طبیعت: خوانشِ بوم‌گرایی پسااستعماری موجوداتِ وحشیِ کمیاب در رمان امواج گرسنه اثر آمیتاو گوش

بهمن زرین جویی

دوره 14، شماره 18 ، شهریور 1396، ، صفحه 103-132

چکیده

چکیدهامروزه مباحث مربوط به طبیعت و محیط زیست از ارزش خاصی به خصوص در علوم انسانی برخوردار است. محل تلاقی علوم انسانی و علوم طبیعی بررسی رابطه بین انسان و طبیعت است و اینکه تا چه حد این دو مقوله با هم در ارتباط تنگاتنگ هستند و بر هم تأثیر متقابل دارند. در این راستا، مقاله حاضر با تمرکز بر رمانِ امواج گرسنه (2004) اثر آمیتاو گوش ( -1956) نویسنده ... بیشتر چکیدهامروزه مباحث مربوط به طبیعت و محیط زیست از ارزش خاصی به خصوص در علوم انسانی برخوردار است. محل تلاقی علوم انسانی و علوم طبیعی بررسی رابطه بین انسان و طبیعت است و اینکه تا چه حد این دو مقوله با هم در ارتباط تنگاتنگ هستند و بر هم تأثیر متقابل دارند. در این راستا، مقاله حاضر با تمرکز بر رمانِ امواج گرسنه (2004) اثر آمیتاو گوش ( -1956) نویسنده بنگالی هندی به نقد این اثر از دیدگاه بومگرایی-پسااستعماری میپردازد، که حاصل ادغام دو نظریه بومگرایی و پسااستعماری می باشد. نقد بومگرایی، نقدی است که علوم انسانی، علوم طبیعی و علوم زیستی محیطی را به هم ارتباط میدهد. طبیعت به بهترین وجهی از جنگلها و دریاها گرفته تا موجودات اهلی و وحشی مورد توجه نویسندگان و به خصوص رماننویسان قرار میگیرند. امواج گرسنه، همانطور که از عنوان آن مشهود است، به شکل خاصی به طبیعت دریا و نقش امواج دریا و به طبع موجودات دریایی می پردازد. علاوه بر دریا جزایری که اطراف دریا را احاطه کردهاند نیز از فضاهای شگفت انگیزی هستند که نویسنده آنها را ترسیم کرده و فضای مناسبی برای زیستگاه حیوانات وحشی، به خصوص ببر بنگالی، ایجادکرده است. شخصیت اصلی رمان، پایا، دختر جوان سیتولوژیستی است که به مطالعه گونههای کمیابی از ماهیها، به کمک ماهیگیر محلی فوکر که یک بومگرای بالافطره است، میپردازد. پایا در حین مطالعه دولفینها با طبیعت وحشی ببرها نیز رودررو میشود. ماجراهای طبیعت-محور رمان براساس سرنوشت شخصیتهای کلیدی رمان رقم میخورد. امواج گرسنه در عین ترسیم وقایع و حوادثی که در طبیعت رخ میدهند به بررسی تاریخچه پیدایش گونههای جانوری و گیاهی در منطقه خیالی و واقعی هندوستان پرداخته و در این میان تأثیر انسان بر محیط و بالعکس را نشان میدهد. نظریات بومگرایانه چریل گلاتفلتی و هارولد فروم (1996)و جنبههای بومگرایی پسااستعماری گراهام هوگان و هلن تیفین (2010) برای تحلیل رمان مورد استفاده قرار میگیرند و جهت اصلی بحث را بهسوی خوانش گفتمان جدیدی از دیگرشدن طبیعت سوق میدهد. سرانجام مقاله به این نتیجه میرسد که وقتی یک حلقه از اکوسیستم حذف شود یا صدمه ببیند کل اکوسیستم تحت تأثیر قرار میگیرد و تمامی پدیدههای طبیعت دستخوش تغییرات و تحولات بحرانی خواهند شد.

گفتمان‌‌‌‌ ذهنی‌‌‌‌‌‌‌ـ‌‌‌‌‌‌‌‌‌جغرافیایی‌ در اولیس جیمز جویس: معماری ذهنی‌‌‌‌‌‌ـ‌‌‌‌‌‌‌‌‌کلامی‌ دوبلین

بهمن زرین جویی

دوره 13، شماره 17 ، آبان 1395، ، صفحه 147-173

چکیده

شهر، به‌‌‌‌‌‌‌مثابه نظامی فعال و پویا، نقشه ادبی خودآگاه کلان شهر و مکان فرهنگی، ساختار معینی است که زندگی روزانه انسان را دستخوش تغییر و تحول می‌‏کند. امروزه شهرها نه تنها از مرزهای جغرافیایی شناخته شده فراتر می‏روند، بلکه بیشتر در قالب ذهنی-کلامی طراحی می‏شوند. این مقاله بر روی شهرِ دوبلینِ جیمز جویس (1941-1882)، به مثابه تجسمی ... بیشتر شهر، به‌‌‌‌‌‌‌مثابه نظامی فعال و پویا، نقشه ادبی خودآگاه کلان شهر و مکان فرهنگی، ساختار معینی است که زندگی روزانه انسان را دستخوش تغییر و تحول می‌‏کند. امروزه شهرها نه تنها از مرزهای جغرافیایی شناخته شده فراتر می‏روند، بلکه بیشتر در قالب ذهنی-کلامی طراحی می‏شوند. این مقاله بر روی شهرِ دوبلینِ جیمز جویس (1941-1882)، به مثابه تجسمی از اجزاء معماریِ ذهنیِ زبان در رمان اولیس (1922)، و برجِ مارتلو به مثابه نمادی تاریخی تمرکز کرده، و به تبیین تصویر هنرمندانه و زیباییشناسانه جویس از شهر، مکانهای دولتی و خصوصی، خیابانها، رستورانها، کافهها، بیمارستانها، و به طور کلی تفکرات و سنتهای شهروندانش می‏پردازد. در این راستا، با بهره‏گیری از نظریه جغرافیای-ذهنی و الگوی جغرافیای کلان شهریِ مرلین کاورلی نقشه ادبی و کلامی شهر دوبلین مورد کنکاش قرار می‏گیرد. ضمناً، این مقاله نشان می‏دهد که جویس چگونه تصاویر افراد، شهروندان، جامعه و زندگی شهری آنان را با تصاویر ذهنی، و نمادهای معماری، به خصوص معماری واقعی شهر از منظرِ تجربیات شخصیت‏های قصه‏اش از جمله لئوپولد بلوم، استیفن ددالوس و مالی بلوم را به هم پیوند می‏‏زند. از یک سو جغرافیای معین طبقات اجتماعی در دوبلین با توجه به پراکندگی انواع خانه‏ها و ساکنین‏اش به آنها شکل داده و از آنها شکل می‏پذیرد، لذا معماری خانه‏ها و خیابان‏ها و نقشه معماری ذهنی ساکنین خانه‏ها با هم ارتباطی دو سویه وتفکیک ناپذیر برقرار می‏کنند. از سوی دیگر جغرافیایِ ذهنی شخصیت‏های رمان به عنوان پرسه‏زنانی روشنفکر و با‏بصیرت هنگامِ پرسه‏زنی یا قدم‏زنی در خیابان‏های مختلف دوبلین مورد بررسی قرار می‏گیرد. علاوه بر آن این مقاله با تمرکز بر نشانه‏های تاریخی-فرهنگیِ برجِ مارتلو نشان می‏دهد که چگونه جویس در رمانِ اولیس، لایه‏های معماریِ بیرونی مکان‏ها، به خصوص برجِ مارتلو، و لایه‏های درونی آنها شامل لایه‏های فرهنگی، هنری، اجتماعی-سیاسی و درون ذهنی شخصیت‏های رمان را از طریقِ گفتمان ذهنی-جغرافیایی، ارائه می‏کند. این دانش حاصل پرسه‏زنی و بیداری شخصیت‏ها در خیابان‏های دوبلین است. در واقع کنکاش در مکان به هر خواننده‏ای این فرصت را می‏دهد تا نه تنها تاریخ وفرهنگ هر شهر، بلکه ایدهآل‏ها، تفکرات، باورها، روش زندگی و هویت ساکنین آن را درک کند.

نقد زبان و ادبیات خارجی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 20 (1402)

دوره 19 (1401)

دوره 18 (1400)

دوره 17 (1399)

دوره 16 (1398)

دوره 15 (1397)

دوره 14 (1396)

دوره 13 (1395)

دوره 12 (1395)

دوره 11 (1394)

دوره 10 (1394)

دوره 7 (1393)

دوره 6 (1392)

دوره 5 (1391)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1389)

دوره 2 (1388)

دوره 1 (1387)

نویسنده = بهمن زرین جویی

روایت‌های ‌زیست محیطی: فلسفه‌ی برابری‌طلبانه و اکوسوفی در نفی انسان‌محوری در اورلاندوی ویرجینیا وولف

چکیده

آشوب و اثر پروانه‌ای در بازی تاج و تخت اثر جورج ریموند ریچارد مارتین

چکیده

چیدمان روایی-تصویری بومیان آمریکا در داستان‌سرایی لزلی مارمون سیلکو

چکیده

گفتمانِ دیگرشدنِ طبیعت: خوانشِ بوم‌گرایی پسااستعماری موجوداتِ وحشیِ کمیاب در رمان امواج گرسنه اثر آمیتاو گوش

چکیده

گفتمان‌‌‌‌ ذهنی‌‌‌‌‌‌‌ـ‌‌‌‌‌‌‌‌‌جغرافیایی‌ در اولیس جیمز جویس: معماری ذهنی‌‌‌‌‌‌ـ‌‌‌‌‌‌‌‌‌کلامی‌ دوبلین

چکیده