نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• بهاره بهمن پور ¹
• امیرعلی نجومیان ²

¹ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

² دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مقاله حاضر بر این فرض استوار است که مهاجرت (چه به شکل تبعیدگونه و اجباری‌اش و چه به شکل خودخواسته و غیراجباری‌اش) تجربه تکان دهنده و تروماتیکی است که به شکل‌گیری سوژه‌های زخم خورده می‌انجامد. روان زخمِ حاصل از مهاجرت، «روان زخمِ دیاسپوریک»، یا «روان زخم بی در کجایی»، همچون بسیاری دیگر از انواع روان زخم، فرا نسلی بوده و نه تنها در زندگی نسل اول مهاجران که اغلب در تجربه زیستی نسلهای بعد نیز نمایان گشته و هویت هیبریدیِ به ظاهر یکه و یکدست آنها در دیاسپورا را به چالش می کشد.از آنجا که در نگاه بسیاری از منتقدین نظریه روان زخم، ادبیات در قالبهای مختلف خود (از شرح حال خود نوشت و شهادت نامه گرفته تا داستان کوتاه و رمان) تا حد زیادی قابلیت بازنماییِ روان زخم و ارتباط چالش برانگیز آن با روایت و روایت پذیری را دارد، این مقاله برآنست تا با برقراری پلی میان دو حوزه نظری (یعنی نظریه روان زخم و مطالعات دیاسپورا) و بهره گیری از متن ادبی سه گانه «هِما و کاشیک» («اولین و آخرین بار»، «آخر سال»، و «رفتن به ساحل») از مجموعه داستانی خاک غریب اثر جومپا لاهیری (نویسنده آمریکایی هندی تبار) به بررسی امکان و چگونگی بازنمایی ادبی روان زخم مهاجرت در ادبیات دیاسپوریک پرداخته و از این طریق راه را برای تحقیق و تفحص بیشتر در این حوزه کمابیش نوظهور هموارتر نماید.در راستای رهیابی به همین اهداف است که مقاله، در چهارچوبی میان رشته‌ای، ابتدا به بررسی آراء نیکولاس آبراهام و ماریا توروک در باب «درون فکنی»، «الحاق»، و «سردابه» پرداخته و سپس می‌کوشد تا با اشاره به مقوله «کنش معوقی» که در سه گانه لاهیری به اجرا در آمده و بالاخص با تاکید ویژه بر موتیف شبحِ مادرِ مرده که محور اصلی هر سه داستان را تشکیل می‌دهد، تحلیلی روانکاوانه از مساله روان زخم مهاجرت و چگونگی بازنمایی آن در سه‌گانه لاهیری ارائه کند. مقاله حاضر بر این ادعاست که روان زخم حاصل از مهاجرت و ترکِ (روانی) سرزمین مادری که از منظر روانشناختی به مثابه کندن یا کنده شدن از شبحِ مادری مُرده بوده واز اینرو پروسه ای بس دردناک و طولانی است تنها در ورای نسل‌ها و آنهم فقط در صورت تمایل سوژه مهاجر به اذعان، پذیرش، و مواجهه معوق با دردِ آن پذیرش و در نتیجه شروع احتمالی پروسه دیرهنگام سوگواری امکان التیام می یابد - امکانی که البته ممکن است هر آینه به دلیل فعال شدنِ غیر ارادی مکانیزم دفاعی سوژه، نیاز مبرمش به سردابه سازی و حفاظت از آن، و تمایلش به فرار از مواجه با درد منتفی شده، به تعویق افتاده، و یا وارد چرخه معیوب برون ریزی در نسل‌های بعد شود.

عنوان مقاله [English]

A Haunted Narrative: Signifying Trauma of Displacement in Lahiri's Trilogy of "Hema and Kaushik" in her Unaccustomed Earth

نویسندگان [English]

• Bahareh Bahmanpour ¹
• Amir Ali Nojumian ²

¹ Islamic Azad University, Central Tehran Branch (IAUCTB)

² Shahid Beheshti University (SBU)

چکیده [English]

The present article is based on the hypothesis that immigration, in all shapes or forms (either as a forced exile or a voluntary displacement), is an unsettling and traumatic experience which leads to the formation of traumatized subjectivities. This trauma (also referred to as "diasporic trauma" or "trauma of displacement") is, like many other types of trauma, transgenerational: that is, it affects not only the lives of the first-generation diasporic subjects but also the diasporic experience of their descendants by problematizing any illusory sense of a coherently hybrid self. Since from the view of many trauma theorists, literature (from autobiography and testimony to fiction and poetry) highlights the problematics of the representation and the narrativization of trauma; the present article, then, aims to explore the possibility and the means of the literary representation of trauma of displacement in diasporic literature. Employing the Post-Freudian psychoanalytic theory of trauma within a diasporic context, it thus opens up new avenues to offer a psychoanalytic study of the diasporic trauma in Lahiri's trilogy of "Hema and Kaushik" (including, "Once in a Lifetime," "Year's End," and "Going Ashore") from her Unaccustomed Earth (2008) through the lens of Nicolas Abraham and Maria Torok's theory of hauntology—particularly their notion of the phantom, the two processes of introjection and incorporation, and the crypt. Drawing on the dead-mother metaphor around which the whole trilogy revolves as well as underlining the notion of afterwardsness which is circuitously performed within the unconscious structure of the whole text, it thus argues that trauma of displacement whose psychoanalytic pain amounts to that of being ripped off the mother's womb and a life-long exposure to the phantom of an absent/present mother is so disconcerting and deep that it takes it about a generation (if not more) to be resolved and to be possibly put to rest. This possibility, of course, can be only opened up if the diasporic subject has, often transgenerationally, acknowledged, claimed, and confronted the phantom of the loss of the motherland and has even begun a belated mourning process for it. This process, however, as Lahiri's texts suggest, does not often run smoothly since the diasporic subject constantly, though unconsciously, incorporates (rather than introjecting) that constitutive element of loss at the core of his/her subjectivity by activating a series of defense mechanisms, erecting dysfunctional crypts, and getting stuck in a vicious circle of acting-out (rather than working through).

کلیدواژه‌ها [English]

• Trauma
• Diaspora
• Representation
• Phantom
• Introjection
• Incorporation
• Crypt
• Afterwardsness
• The Dead-Mother Metaphor
• Nicolas Abraham and Maria Torok